دانستنی هایی درباره شهیدآیت‏الله دستغیب(رحمت الله علیه)

ولادت

در عاشورای 1332 ق خدای کریم به عالم ربّانی آقاسیدمحمدتقی فرزندی هدیه کرد که عبدالحسین نامیده شد و برای خانواده پاکش، بهاران را به ارمغان آورد. خاندان عبدالحسین از سادات حسنی و حسینی به شمار می‏رفتند که از حدود چهار قرن پیش در شیراز، به دستغیب معروف شده بودند. سیادتْ نشان افتخار این خانواده بود و حلقه‏های نورانی، پیوند ایشان را با سی‏ودو واسطه به حضرت زیدِ شهید، فرزند امام سجاد(ع)، می‏رساند.

خاندان

فقیه بزرگ، آیت اللّه دستغیب، از شخصیت‏های برجسته و دانشمندان کم‏نظیر اسلامی قرن حاضر است. او بازمانده خاندانی از خاندان‏های دانش و تقوا و معنویت بود. از این خاندان در طول تاریخ عالمان بزرگی برخاسته‏اند؛ از جمله سیدحکیم دستغیب، میرزا ابوالحسن دستغیب، میرزا هدایت‏اللّه، میرزا ابو محمد دستغیب و آقا سیدمحمدتقی پدر شهید دستغیب. همه این فرزانگان از علمای بزرگ عصر خویش و دوستدار اهل بیت(ع) بودند.

تحصیل

سیدعبدالحسین دستغیب درس را از مکتب خانه شروع کرد و درس‏های ابتدایی حوزه علمیه را نزد پدر فرا گرفت و از محبت‏های پدرانه و استادانه‏اش بهره برد. در سال 1342 ق در حالی که یازده ساله بود از نعمت پدر محروم شد. پس از فوت پدر تحصیلات خود را درمدرسه خان شیراز ادامه داد. او تحصیل خود را در حوزه شیراز پی گرفت و دوره مقدماتی و سطح را در این حوزه به پایان رساند. پایان یافتن دروس سطح او همزمان با غائله کشف حجاب رضاخانی بود و دستغیب جوان در همان سنین (حدود 25 سالگی) به مبارزه با این تهاجم بزرگ پرداخت. اما مأموران او را زیر فشار قرار دادند و نیز در سال 1314 ش مجبور به حرکت به سوی نجف شد. در نجف اشرف تحصیلات خود را ادامه داد و با تلاش پیگیر در طول هفت سال به مقام شامخ اجتهاد نائل آمد.

در مکتب عرفان

روح جستجوگر شهید دستغیب، بلندپروازتر از آن بود که به درس و بحث متداول حوزه بسنده کند. پی‏یافتن صاحبدلی بود که بتواند او را به وادی ایمن رسانده، درهای معرفت خود و خدای را بر روی او بگشاید. از این‏رو به محضر پر فیض استاد اخلاق حوزه نجف، عارف نامور میرزا محمدعلی قاضی تبریزی(ره)، شتافت و در مکتب عرفانی او بالید. پس از گذشت چند سال مرحوم قاضی به سرای جاوید شتافت و او به محضر آیت اللّه شیخ محمدجواد انصاری همدانی راه یافت و مدت‏ها تحت نظر وی راه‏های ظریف و لطیف معرفت نفس را طی کرد.

هماهنگی بین علم و عمل

آیت اللّه دستغیب انسان کامل و وارسته‏ای بود که به دانش اکتفا نکرد، بلکه عمل را سرلوحه زندگی خویش قرار داد و قله‏های کمال را با دو بال علم و عمل فتح کرد و موفقیت او نیز مرهون هماهنگی بین این دو مهم بود؛ چرا که ناهماهنگی بین علم و عمل چه بسا انسان را از رسیدن به ساحل نجات محروم می‏سازد و در گرداب نیستی می‏افکند. از این‏رو صفحه‏صفحه زندگی این عارف فرزانه، حاکی از کوشش در راه علم و عمل است و بدین سبب حیات سبزش برای عصرها و نسل‏ها آموزنده خواهد بود.

دعا و مناجات

گرچه آیت اللّه دستغیب در خدمت به مردم هیچ‏گاه مضایقه نمی‏کرد و زمان بسیاری به این کار اختصاص می‏داد، اما حال و هوای دعا و مناجات را هرگز رها نکرد. وی معتقد بود که چون در عرصه اجتماع آسیب‏پذیری بیشتری وجود دارد باید از سلاح و سپر دعا و یاد حق بیشتر سود جست. همسر ایشان نقل می‏کند که در برخی از شب‏ها ناله‏های پر سوز و گداز آقا خواب را از من می‏ربود و نمی‏توانستم بخوابم. بعضی از شب‏ها با دوست بزرگوارش حاج مؤمن پیش هم بودند و به مناجات مشغول و شب‏های ماه رمضان تا صبح به دعا و راز و نیاز به درگاه دوست قیام می‏کردند.

پاسدار فرهنگ تشیّع

عالمان دین که شاگردان مکتب ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ هستند با تأسّی به ائمه(ع)، خود را قربانی اسلام و دین کردند. آری، اگر این ایثار و از خودگذشتگی‏های عالمان دین نبود امروز از اسلام خبری نبود. روحانیان بودند که روحیه سرخ جهاد و شهادت را در طول چهارده قرن گذشته، زنده نگه داشتند و فقه و تفسیر و حدیث و دیگر علوم اسلامی و در یک کلام، فرهنگ اسلام ناب محمد(ص) را به آیندگان رساندند. فقیه بزرگ، آیت اللّه دستغیب از این پاسداران ارجمند فرهنگ تشیّع است. بزرگمردی که با تدریس و نوشتن کتاب‏های ارزنده، خدمات فراوانی به مکتب اسلام و جهان تشیّع کرد و انسان‏های زیادی را از این طریق هدایت نمود.

تقوای الهی

آیت اللّه دستغیب، هیچ‏گاه از یاد خدا و تقرّب به درگاه حق غافل نبود و موفقیت در عرصه دانش و خدمات ارزشمند و پربار را در سایه ارتباط معنوی و تقوای الهی می‏دانست. تهذیب نفس و پالایش روان از آلودگی‏های دنیوی و اوصاف شیطانی اساس زندگی این عالم فرزانه بود؛ زیرا او دریافته بود که درک حقایق عالم برای انسان بدون تابش نور الهی بر دل و جان ممکن نیست.

همگام با امام راحل

آیت اللّه دستغیب از هنگام طلوع مبارزات حضرت امام(رحمت الله علیه) در سال 41، با آن حضرت همراه و همگام و سرباز راستین و پشتیبان امام بود. او از ارکان مهم انقلاب بود و منطقه فارس به برکت وجود او در انقلاب پیشگام شد. از همان سال‏های ابتدای حرکت‏های انقلابی، ایشان برنامه‏های اسلامی را بر ضد طاغوت با درایت رهبری کرد. از شیراز پیوسته نامه‏ها و اطلاعیه‏های امام و نیز سخنرانی‏های آتشین ایشان تکثیر و به دور افتاده‏ترین نقاط ایران فرستاده می‏شد.

گفتن اذان

بدون شک در رهبری انقلاب اسلامی در شیراز نقش مؤثر دو شخصیت بزرگ شیراز، آیت اللّه دستغیب و آیت‏اللّه محلاتی بسیار حائز اهمیت است و ابتکارات و اندیشه‏های نوِ شهید دستغیب در این میان درخششی خاص دارد. در همان دوران، شهید دستغیب از مردم خواسته بودند وقت نماز در هرکجا هستید اذان بگویید. اذان شعار و شعور اسلامی ماست و باید در همه جا میان زمینیان و آسمانیان زمزمه شود. این اندیشه چنان برای رژیم رعب‏آور و مسئله‏آفرین شد که در نامه‏های ساواک به مرکز هشدار دادند و اعلام کردند ممکن است این سیل اذان‏گویان کوی و برزن و بازار به عصیانی عمومی بر ضد رژیم تبدیل شود و باید به سرعت از آن جلوگیری شود.

مبارزات

آیت اللّه دستغیب در پی حمله رژیم منفور پهلوی به فیضیه به بسیاری از علما نامه نوشتند و به آنان نسبت به اعمال رژیم هشدار دادند و آنان را به همکاری و همدلی برای مقابله با طاغوت پهلوی دعوت کردند. در حوادث پانزده خرداد سخنرانی آتشینی در مسجد گنج کرد و پس از آن به منزل ایشان حمله شد. یاران وی توانستند او را از معرکه بیرون برند ولی در آن شب کماندوهای رژیم وحشی‏گری‏هایی کردند که روی خونخواران تاریخ را سفید کردند؛ بسیاری را تا سرحد مرگ شکنجه کردند. عده زیادی را دستگیر کردند و چند نفر از رجال روحانی و بزرگ شهر را به تهران بردند و پس از سه روز آیت اللّه دستغیب را نیز به زندان عشرت‏آباد تهران روانه کردند.

در سنگر نماز جمعه

با طلوع بهار آزادی آیت اللّه دستغیب مثل همیشه در برابر مشکلات و توطئه‏ها چون کوهی ایستاد و به بازسازی جامعه اسلامی همت گماشت. در سال 1358 حضرت امام خمینی(ره) ایشان را به امامت جمعه شیراز منصوب کردند و ایشان تا آخرین لحظات حیات، در سنگر مقدس نماز جمعه به دفاع از ارزش‏های اسلامی پرداخت.

آثار ماندگار

آیت اللّه دستغیب اگرچه عارفی سالک، خطیبی توانمند، فقیهی صاحب‏نظر و مبارزی نستوه بود، اما نه در کوران مبارزه و نه در اوج حالات لطیف روحی از خدمت فرهنگی و انسانی برای جامعه‏اش دریغ نکرد. او هم جهاد کرد، هم تدریس داشت، و هم به تألیف کتب فراوانی دست زد. اندیشه خالص و صحیح آن بزرگمرد سبب اشتیاق فراوان افراد جامعه به آثارش شد؛ آثار سبزی که بر اساس نیازهای اخلاقی و اجتماعی جامعه تنظیم شده و مشکلات روحی را به درستی مطرح کرده است. بدان امید که جامعه اسلامی از این سفره پر نعمت بهره فراوان برد.

برنامه ترور

در سال 1360 ش منافقان طرح ترور آیت اللّه دستغیب را تهیه کردند. تشکیلات منافقان زمان ترور را روز جمعه سیزده آبان تصویب کرد و برای این کار دختری به نام «گوهر ادب آواز» انتخاب شد. او به موجب مشکلات خانوادگی از کانون خانواده گریخته و در شیراز جذب تشکیلات منافقان شده بود. برنامه ترور روزِ سیزده آبان به طور ناگهانی به هم خورد و بخشی از تلاش گروه هدر رفت. اما آنان در پی فرصتی دیگر برآمده، نقشه یک ترور انتحاری را شکل دادند.

پرواز سرخ

روز جمعه بود و آیت اللّه دستغیب چون جمعه‏های قبل به سوی میعادگاه جمعه حرکت کرد. ناگهان در مسیر راه زنی از خانه‏ای خارج و به طرف ایشان آمد و چون معمولاً افراد در راه به ایشان نامه می‏دادند و آقا سخت پروا داشت که پاسداران مانع شوند، آن زن توانست خیلی سریع خود را به آقا برساند و در ساعت یازده و بیست و پنج دقیقه بود که در یک لحظه کوچه‏پس‏کوچه‏های اطراف خانه ایشان به لرزه درآمد. انفجاری مهیب رخ داد و پس از لحظه‏ای آقا غرق در خون شد. آیتِ نیک‏کردار حق، دستغیب، صدپاره به سوی دوست عروج کرد. یک هفته بعد از خاکسپاری چندین نفر خواب دیدند که آیت اللّه دستغیب می‏گوید تکه‏گوشت‏های من لابه‏لای دیوارها و اطراف است؛ به من ملحق کنید.

غم فراق

جمعه‏ای خون رنگ

ظهری بود خونرنگ؛ یادآور مظلومیت آلاله سرخ سرزمین عشق و شهادت. جمعه‏ای بود که بوی خون می‏داد و حکایتگر حادثه و هجران بود. آری این جمعه با جمعه‏های دیگر تفاوت داشت؛ چرا که درِ باغ سرخِ شهادت را گشوده بودند و گاهِ پروازِ سبکبالِ سبزاندیشِ دیگری فرا رسیده بود. آیت اللّه دستغیب مثل همیشه با تبسمی بر لب، به طرف مصلای نماز جمعه به راه افتاد. ناگهان دست نفاق از آستین شب به در آمد و پیکر نازنین و مطهر آن عارف بیدار دل را غرقه در خون ساخت. بدین‏سان فقیهی از تبار پاکان، با هجرتی خونین و پروازی سرخ در کنگره عرشیان جای گرفت و خاکیان را در سوگ نشاند و افلاکیان را به سرور افکند. نام نیکش جاوید و راهش پر رهرو و جامه سرخ شهادت بر قامت پاکش مبارک.

غم سترگ

بی تو شهر قلبمان چه تاریک است! بی تو پشت صبرمان خمیده و کمر طاقتمان شکسته است. نمی‏دانم چه بگویم در این ماتم و غم سترگ؛ در ماتم تو که آینه بزرگ و زیبای ذهنت را هرگز به زنگار هوا و هوس نیالوده بودی؛ در غم تو که دل به رشته انس و محبت خداوند بسته و از هرچه جز او گسسته بودی. آری، آیت اللّه دستغیب رفت و مشتاقان و مریدان خود را تنها گذاشت. او به مقصد خویش که همانا شهادت بود رسید؛ اما ما را با دلی لبریز از درد و آه باقی گذاشت. روحش شاد و یادش گرامی باد.

گوهری گرانبها

درخشش آیت اللّه دستغیب در ابعاد گوناگون علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، او را به سان گوهری گرانبها فراروی دیده‏ها قرار داده بود. تنها مردم دانش‏دوست و مؤمن شیراز نبودند که شیفته عظمت وجودی او بودند، بلکه شخصیت جامع و کامل آیت اللّه دستغیب اهالی سایر شهرها و مراکز علمی و دانشگاهی ایران اسلامی را تحت تأثیر فراوان خود داشت؛ به گونه‏ای که همه به او عشق می‏ورزیدند و فعالیت‏های تبلیغی و ارشادی وی را دوست می‏داشتند.

خدمات

از کارهای ارزنده آیت اللّه دستغیب رسیدگی به امور مساجد و نوسازی آنها بود. کمک‏های فراوان وی به مساجد شیراز و روستاهای اطراف آن و مشارکت در ایجاد فضاهای آموزشی‏مذهبی، فراموش‏ناشدنی است. ایشان در عین حال که به سنگر مسجد اهمیت فراوان می‏داد از مراکز فرهنگی نیز غافل نبود و این مراکز را به سنگرهایی فولادین علیه طاغوت و دشمنان دین تبدیل کرده بود.

کرامت

از آیت اللّه دستغیب کرامت‏های زیادی نقل شده است؛ از جمله یکی از طلاب حوزه علمیه شیراز می‏گوید: قصد ازدواج داشتم اما از نظر اقتصادی دچار مشکل بودم. با خود اندیشیدم که نامه‏ای بی‏نام‏ونشان خدمت آقا نوشته، ازیشان تقاضای کمک مالی نمایم. این کار را کردم ولی دلهره‏ای داشتم. چند روز بعد آقا به مدرسه آمدند و از طلاب احوال‏پرسی و دلجویی کردند. هنگام رفتن رو به من کرد و گفت: «آقای فلانی حاجتت برآورده است. بعدا به منزل ما بیایید». دهانم از تعجب باز ماند. نمی‏دانستم که ایشان چطور فهمیده‏اند نامه را من نوشتم، در صورتی که هیچ کس جز من از این ماجرا خبری نداشت. از طرفی مقدار پولی که آقا داده بودند درست به اندازه مخارج ازدواج من بود، نه کمتر و نه زیادتر.

همراه با مردم

چهل سال خدمت و تلاش پیگیر آیت اللّه دستغیب برای مردم شیراز فراموش‏ناشدنی است. بزرگمردی که با اندیشه و عملی بسیار ارزشمند عمر خود را در خدمت به مردم و پاسداری از ارزش‏های اسلام صرف کرد و برای مردم مسلمان چون پدری شفیق بود. او همواره در کنار مردم می‏زیست، به دیدار آنها می‏رفت، با مهربانی و تواضع فراوان با آنان صحبت می‏کرد و به سخنان هریک گوش فرا می‏داد.
عشق به توده مردم از چشمان پرفروع وی همیشه پیدا بود، مردم نیز به وی عشق می‏ورزیدند. آیت اللّه دستغیب بیشترین فرصت‏ها را برای دیدار با مردم می‏گذاشت و به سؤال‏های آنان پاسخ می‏گفت. وی در فرصت‏های مناسب و به طور مرتب به دیدار خانواده شهدا و مستضعفان می‏شتافت و از صبر و استقامت و فداکاری بی‏سابقه آنان لذت می‏برد و جان تازه‏ای می‏گرفت.

گلستان جاودان

شهید محراب آیت اللّه دستغیب از جمله قلم‏بدستان پرکاری بود که در طول عمرشان با تلاش گسترده و نیّتی خالصانه توانست تحقیقات ارزنده‏ای را با بیانی رسا و قلمی شیوا و نثری استوار به جهان فرهنگ اسلامی عرضه بدارد. ره‏آورد فکری شهید دستغیب که به صورت نوشته به یادگار مانده است بیش از پنجاه اثر می‏باشد که هرکدام در نوع خود کم‏نظیر است. و اینک این آثار، به حق گلستانی جاودان است که بوی خوش آن، عقل و جانِ هر حقیقت‏جویی را زنده می‏کند. باشد که دوستداران دانش و معارف، از آثار هماره‏سبز آیت اللّه دستغیب بهره کامل برند.

تبلور اخلاص

اخلاص و خدابینی از اوصاف معنوی آیت اللّه دستغیب بود. او در این خصوص چنان عمل می‏کرد که گویی خدا را در همه کارهایش آشکارا مشاهده می‏کند. هیچ‏گاه نمی‏شد که وسوسه و خودنمایی در کارهایش یابد. او از ظاهرسازی و شهرت همواره گریزان بود.

تواضع و بزرگواری

از ویژگی‏های اخلاقی شهید آیت اللّه دستغیب فروتنی ایشان بود که از صفات پسندیده و سفارش شده در اسلام است. وی در عین ابهت و متانت از تواضع و برخوردی بسیار مؤدبانه و پر از احساس و عاطفه برخوردار بود. داستان تواضع و بزرگواری و افتادگیِ وی زبانزد عام و خاص بود. او نه تنها با دوستان و آشنایان، بلکه در همه‏جا و با همه کس این خُلق محمدی(ص) را از خود به نمایش می‏گذاشت.

روح بندگی

روح بندگی که از شروط اصلی زعامتِ جامعه اسلامی است و در قرآن و احادیث ائمه معصومین(ع) نیز بر آن تأکید فراوان شده است، در شهید محراب حضرت آیت اللّه دستغیب در حد اعلا پرورش یافته و او را انسانی به تمام معنا متعبد جلوه‏گر ساخته بود. باشد که ما نیز او را الگوی خویش قرار دهیم و همچون او نهال بندگی را در وجود خویش شکوفا سازیم.
سلام بر او روزی که چشم به جهان گشود و روزی که چشم از جهان فرو بست و به سوی آسمان پرواز کرد.

پیام خون

آید به گوش دل ز شهیدان پیام خون
هر لحظه می‏دهند به جان‏ها پیام خون
از خون سرخ لاله‏رخان بس دمیده گل
شد نوبهارْ کشور ما از قیام خون
از ضربِ بمبِ خصمِ بداندیشِ کینه‏جو
چون گشت صحن کوچه و دیوار و بام خون
پرونه‏های شمع دل‏افروز بزم عشق
گشتند قطعه‏قطعه به گرد امام خون
صدپاره گشت عالم ربانی و فقیه
لیکن چه غم که کامروا شد ز جام خون
همنام با حسین به خون خفت چون حسین
شد دستغیب با دل و جان پیشگام خون
خون خورد سالیان دراز از جفای خلق
یکباره دل نمود تهی از تمام خون
جسم امام جمعه چو مصحف ورق‏ورق
شد دفن چون حسین به دارالسلام خون

زینت مسجد

سال‏ها مسجد و منبر ز تو پابرجا بود
مسجد جامع شیراز ز تو زیبا بود
گر مناجات شب جمعه شنید از تو کمیل
به گمانش که ز کام تو علی(ع) گویا بود
بود پیوند تو با حضرت سبحان بسیار
این ز کردار و دو چشمان ترت پیدا بود
گوئیا خواسته بودی که چو اجداد شریف
برسد بر تو هر آن‏جور که از اعدا بود
روز تشییع تو یک محشر کبری دیدم
این عجب در همه کشور ز تو عاشورا بود
بر سر و سینه بسی مرد و زنان کوبیدند
آتشی بر جگر مردم حزب اللّه بود
آنچه بنمود در این ملکْ منافق با خلق
همه از ایده شیطانی آمریکا بود
منبع: ماهنامه گلبرگ